10/25/2008

O comercio do común

«Asistimos a un renacer das loitas nas metrópoles» –afirmaba Michael Hardt na conferencia á que puiden asistir en Malmö; e se cadra é o temor a este renacer das revoltas que –Sarkozy dixit– estourarán de non se “refundar” o capitalismo no próximo cumio do 15 de novembro, o que empuxe aos líderes mundiais a falar outra vez nos termos ideolóxicos que crían superados.
Hardt citaba como exemplo os piqueteros, os conflictos da auga e do gas en Bolivia ou as queimas de coches da banlieu parisina. Esta multitude que xa fora definida tanto por el como por Negri en Imperio serían á metrópole o que a clase traballadora era á fábrica. «Isto non quere dicir –aseguraba Hardt– que a xente do campo sexa estúpida senón que a converxencia das loitas desenvólvese nas cidades». Probablemente Hardt tamén incluiría nesta categoría ás moi recentes marchas de indíxenas con vocación constituínte das zonas rurais de Bolivia e Colombia ás cidades de La Paz e Cali.
Se desde mediados do século XIX todo se baseou na produción industrial medida polo reloxo, Hardt considera que hoxe en día estamos no momento da produción inmaterial, sexa esta de servizos, saúde, software, afectos... O que se explota é a «habilidade de ser amable, simpático» é dicir, estamos nunha época de «producción biopolítica».
Nun artigo pasado, comentaba eu o libro de Toni Negri La fábrica de porcelana, onde o intelectual italiano debullaba o concepto do común. Tamén Michael Hardt disertou sobre este concepto (moito máis complexo e sutil do que eu pensaba) na charla de Malmö. Así, afirmaba Hardt, o común non fai referencia tanto aos campos ou propiedades comúns como ao que é máis difícil de privatizar: os afectos, as imaxes, as linguas... Sendo así que a metrópole actuaría como o lugar onde se desenvolve o común.
Na cidade constrúense relacións igual que na fábrica se construían mercancías e o novo poder biopolítico explota, privatizándoas, todas as ideas que xeran as nosas relacións. Un exemplo dado por Hardt para ilustrar este punto sería o do contexto a influír na estimación das propiedades, é dicir, cómo o valor, poñamos por caso, dunha casa varía segundo sexa o ambiente do barrio na que se atope ou cómo o valor dun restaurante depende de que este se poña ou non de moda, se adapte aos gustos imperantes, etc. De tal xeito que o que se dá non é unha loita na cidade senón unha loita sobre a cidade, sobre a forma da propia cidade. Retomando os casos das loitas habidas en Cochabamba no 2002 ou en El Alto en 2003 trala privatización da auga e do gas respectivamente, o que fixeron os sublevados –lembrábanos Hardt– non foi tratar de reapropiarse do recurso senón apropiarse da cidade, impedir que a cidade puidese funcionar adecuadamente.
Paréceme interesante esta reflexión sobre a privatización dos afectos e coñecementos que producen as relacións humanas e, se ben me parece discutible afirmar que o capitalismo xa superou o seu estadio industrial clásico (xa que, na miña opinión, ademais de o capital trasladar as fábricas do norte ao sur compre ter en conta que tras o fracaso financeiro é previsible unha volta á producción industrial), lembreime da conferencia de Hardt despois de ter escoitado, nun dos actos programados pola Marcha Mundial das Mulleres en Vigo a fin de semana pasada, a reivindicación feita por Irene León do que poderiamos chamar: o saber das mulleres. A propia web da Marcha, no resumo dos actos e charlas, sintetiza así
Temos que facer visíbel o traballo das mulleres na agricultura, as hortas das mulleres son laboratorio de coñecemento, onde se conservan e reproducen as sementes. Se este coñecemento fose feito por un grupo de científicos terían un premio Nobel. Isto ten moito valor, a bioxenética é recoñecida como a ciencia do século XXI”– o dito pola socióloga ecuatoriana.
A resistencia fronte a tentativa da agro-industria de roubar –comercializándoa mediante a fórmula da patente biotecnolóxica– toda esta sabiduría colectiva, toda esta ciencia anónima, común, acumulada principalmente polas mulleres ao longo dos séculos foi tema transversal nesta cita do feminismo mundial que, cun Foro sobre Soberanía Alimentaria, soubo levar a cabo na pequena metrópole viguesa o que Nancy Fraser chamaría política bivalente, isto é: política tendente a tratar o recoñecemento e a redistribución, a identidade e a xustiza, o particular e o universal.

Sem comentários: