Arte e acción

Texto escrito orixinalmente para Sobre as cousas.

Di Godard no seu último filme que «a condición humana consiste en pensar coas mans». Pensar coas mans. Velaquí a filosofía da praxe de Antonio Gramsci. A condición humana consiste, pois, non no que dicimos que somos ou no que dicimos que facemos senón no que realmente facemos.

En Libro de imaxes (2018), Godard fai cinema partindo do material de outros. É de agradecer. O mundo xa está abondo cheo de imaxes. Cincuenta anos atrás os situacionistas, a derradeira vangarda artística, chamábanlle détournement a iso de expropiar filmacións alleas para resignificalas. Vangarda. Hai cincuenta anos. Unha década despois o punk, a derradeira vangarda artística —esta vez si—, dixo que o rock and roll era un calote e que só cabía berrar no future. Pero nos anos 80 os rapeiros recuperaron o détournement, chamárono sampleado, e continuaron co futuro anterior. É coherente. Se un conclúe que xa non hai futuro, o único que resta é o regreso. Quen sabe se é por iso que Godard segue facendo películas de vangarda. Como hai cincuenta anos.

Hai vinte e cinco outro punk, chamado Kurt Cobain, pegouse un tiro na cabeza. Suicidouse. Antes xa o fixera Ian Curtis e despois aínda o habería de facer Keith Flint.

O filósofo alemán Boris Groys sostén que o recoñecemento artístico acádase cando se consegue «o novo». O novo peneirase no arquivo, ese faiado xigante no que se almacena o que xa foi. A primeira vez que escoitei a Nirvana pensei que se trataba de algo novo. Diso hai vinte e sete anos.

Sexa ou non a consecuencia de que o tempo vai pasando, adoito penso que na arte a sensación de novidade ten máis que ver ca evolución da tecnoloxía que con calquera outra cousa. Se cadra por iso, desde que se universalizou a calidade de son dixital —o low-fi non é máis ca outra forma de futuro anterior—, escoito música cunha desacougante sensación de presente contínuo.

Nirvana. Eternamente. Un pleonasmo.

Groys afirmaba tamén, nunha antiga entrevista, que o artista usa os mesmos medios que o terrorista, pero non pode competir con el no ámbito do xesto radical. Será por iso que Kurt Cobain tivo que sucumbir á fascinación do macabro cando a música lle quedou curta para expresarse.

En Libro de imaxes, Godard detense con afecto nese gran derrotado que é o pobo árabe. «Eu sempre estarei do lado das bombas», di, tratando de competir no xesto radical co antiimperialismo primitivo dos muhaidíns… Pero quen sabe se, no seu interior, Godard non se sentirá culpable por case ter chegado aos noventa anos.