6/03/2017

Sobre «Cesare deve morire»

«Desde que coñezo a arte, esta cela converteuse nunha prisión», di o preso que interpreta a Casio cando regresa á súa cela despois de actuar no salón de actos dun centro penitenciario de máxima seguridade italiano. 

En Cesare deve morire (Paolo e Vittorio Tavani, 2012), un grupo de presos ensaia, para a súa posta en escena, a traxedia Xulio César de William Shakespeare. 

Ao non disporen antes da estrea —por mor dunhas obras de reparación— do salón de actos da prisión, os presos vense na obriga de ensaiar en diferentes dependencias do centro. A realidade cotiá da prisión (o patio é o Foro romano, os corredores son as rúas de Roma) mestúrase coas dramatizacións dos diálogos nos ensaios conxuntos e tamén cos monólogos —na soidade das austeras celas— necesarios para memorizar o texto.

A ironía implícita é grande. Reunidos en corredores e salas da prisión, os reclusos semellan conspirar como conspirarían uns presos que argallansen un plan de fuga. E de feito fano —argallan— pero para matar ao César na ficción.

A ironía implícita é tremenda: un grupo de proscritos sociais reinsértase, normalízase, reedúcase, colabora etc., interpretando o que se considera como unha das máis altas creacións  de «occidente»: o teatro shakespereano. O Xulio César, un drama idolatrado, pero tamén un texto no que, ao fin e ao cabo, o que se retrata é —ademais da traición— o asasinato dun ser humano; isto é, o mesmo acto polo que moitos daqueles presos se atopan encerrados e proscritos. O par arte e barbarie, como fenómenos contrapostos, transfórmase, unha vez máis, no benjaminiano a arte é a barbarie.  

Cando remata o intre climático da representación teatral e dos aplausos do público, cada preso regresa á súa cela. A cámara recréase no proceso mediante o cal os funcionarios da prisión pechan convenientemente a dobre porta de barrotes e metal de cada unha das celas dos actores-presos. A ironía é, entón, de tan enorme, cruel: a arte, como suxería o preso que interpreta a Casio, lonxe de redimir ou liberar, aumenta a sensación de privación de liberdade no momento en que cae o pano, en que finaliza o pracer efímero do cénit creativo, en que se clausura a éxtase atemporal e máxica onde todo aparece suspendido no ar e onde o suxeito semella deixar de estar «suxeito», e se regresa á vida cotiá. Á puta vida cotiá da prisión.

Sem comentários: