Política monetaria é democracia (revisitado)

Agora que semella ser lugar común acusar a Tsipras de enfrontarse ás negociacións coa Troika sen contar cun Plan B que lle dese forza nesas negociacións ou que lle ofrecese unha saída en caso de aquelas non fructificaren (por exemplo aquí e aquí) voume dar o gusto de recuperar un texto escrito para os Debates intrépidos da revista Luzes en xaneiro de 2014, cando se agardaba con esperanza a posible vitoria de Syriza nas eleccións gregas.

 

*  *  *  *  *

Para quen se faga a razoable pregunta de quen son eu para falar disto, adianto que teño dúas coartadas. Primeira. Se algo demostrou a crise iniciada nos EUA a finais de 2007 é que o 90% dos economistas mediáticos ou ben non se decataban do que estaba a suceder porque os cegaba a fe nos seus presupostos ideolóxicos ou ben, decatándose, calaron cinicamente e deixaron que o esquío seguise a dar voltas na roda até morrer exhausto. O cal me leva á segunda coartada. Trátase da vella idea de que toda economía é, en realidade, economía política. Así, a ollada da que parto para cuestionar o euro é política e non económica, pois penso que é a política o marco a partir do que se debe desenvolver a técnica económica e non ao revés. En todo caso, quen queira a visión do economista sobre a saída do euro pode consultar traballos de P. Montes, J.F. Martín Seco, P. Krugman, V. Navarro, F. Lordon, J. Sapir, C. Lapavitsas, etc.

Dende o tratado de Maastricht o BCE non pode financiar directamente os estados –gran soño dos Hayek&Cia que fai cuestionar se a política socialdemócrata é posible na UE– obrigándoos a recorrer aos mercados privados. O tipo de cambio único do euro fixado en 1999 propiciou a chegada ao sur de Europa de capitais ociosos procedentes dos bancos do norte –principalmente alemán-, o que impulsou a burbulla inmobiliaria e o enorme endebedamento privado. Este reparto do traballo dentro da zona euro, coherente coa súa falta de integración política, fiscal ou bancaria, sostívose até que a crise financeira esboroou o edificio todo. Cando a caída de Lehman Brothers (2008) freou o fluxo de crédito e o paro se disparou, o Estado español endebedouse para salvar caixas e bancos en quebra técnica e manter a demanda interna: Plan E, subsidios de desemprego, etc.

Agora que os países terciarizados do sur xa non poden crecer sobre a base do crédito, o contraste entre países acredores e debedores intensifícase e a diverxencia de intereses de ambos bloques tamén.

Nos países acredores o que preocupa é garantir que a súa banca cobre as débedas contraídas polo sur –de aí as presións para forzar a lexislación, coma o novo artigo 135 da Constitución- e evitar o dano que causaría o impagamento. Nos países do sur a poboación ve como as súas condicións de vida se supeditan ao pagamento desa débeda ao tempo que o bloqueo do investimento público impide políticas encamiñadas ao crecemento e á redución do nivel de desemprego, que vai camino de ser estrutural; todo isto, unido ao devalo da demanda interna –provocado pola devaluación salarial á que obriga non poder devaluar a moeda- colabora no exterminio do tecido produtivo que aínda queda na Europa meridional.

Nesta situación –e dando por suposto que a inviabilidade desta UE acabará producindo algún cambio- o importante, dende a perspectiva dos intereses das clases populares do sur, sería preguntarnos se habemos chegar a ese cambio sans, cun ollo na man ou tan agonizantes que xa non valerá para moito.

Para quen considera posible reformar a eurozona e rexeita formular a ruptura do euro, a modificación fundamental pasaría por que esa pedra mestra da UE que é o estado-nación alemán aceptase sufragar os custos da débeda periférica ou ben por que algún estado do sur apelase ao seu interese nacional para exercer o dereito a veto sobre as decisión europeas até abordar a cuestión da débeda e das reformas precisas na eurozona.

Se a primeira opción semella moi improbable, pensar na segunda sen descontar que os países acreedores actuarán enerxicamente fronte a tal desafío, resulta iluso. Ante isto, considerar tabú a vía da saída do euro é como renunciar de antemán a unha arma valiosa.

Asistimos ao agromar da exterma dereita no esterco que deixan as vítimas da austeridade. Mentres agardamos polas reformas, coma quen agarda a Godot, desbotar o uso dunha ferramenta básica para exercer a soberanía económica como a política monetaria supón renunciar á democracia mesma.