Nalgunha ocasión establecín o paralelismo entre os primeiros estadios da descrición que E.P. Thompson facía da formación da clase obreira inglesa e o momento actual. As sociedades de correspondencia, as primeiras redes de contactos, as primeiras articulacións de grupos profesionais e artesáns fragmentados e diversos. Este texto de Pérez Ledesma, pertencente ás conclusións do seu traballo A formación da clase obreira. Unha construción cultural, incide na mesma liña. O suxeito histórico, en tanto que colectivo articulado para a acción en común, constrúese mediante as súas propias prácticas e experiencia a partir das condicións socio económicas concretas.
Até datas non moi afastadas, os estudosos do
nacionalismo partían da idea de que a nación era unha realidade natural,
anterior aos seres humanos que habitaban o territorio correspondente. É
verdade que só nos últimos séculos esa realidade conseguira aflorar e
encarnarse nos Estados Nacionais, ou polo menos en movementos de reivindicación
nacionalista; pero isto non era un obstáculo para que se considerase que a
existencia previa da nación explicaba a aparición posterior de ditos suxeitos
históricos. En contraste con tal descrición, nos traballos máis recentes
produciuse unha alteración da secuencia argumental, até o punto de que as
nacións aparecen agora coma o resultado das tarefas nacionalizadoras levadas a
cabo polos Estados existentes, ou en certos casos por elites que aspiran á
creación de Estados novos.
Unha conclusión similar pódese extraer da
análise precedente sobre a formación da identidade de clase. A versión
tradicional partía da previa existencia da clase obreira, cuxo orixe se situaba
habitualmente nos procesos de industrialización, para derivar dela a aparición
dunha “conciencia de clase”, a formulación duns obxectivos programáticos
propios e o xurdimento dun movemento obreiro destinado a acadalos a través da
mobilización dos membros desa colectividade. O enfoque deste traballo
obríganos, en cambio, a inverter o percorrido. En canto suxeito histórico, é
dicir, como identidade colectiva dispoñible para a mobilización, a clase
obreira foi o resultado da acción continuada dos integrantes do movemento
obreiro; foron eles os que interpretaron as experiencias comúns dos
traballadores e difundiron os marcos conceptuais que permitían a estes últimos
integrarse nunha identidade colectiva. A linguaxe de clase, a formulación de
conceptos como os de explotación e emancipación, a elaboración e difusión de
mitos, rituais e símbolos: todos eses ingredientes fixeron posible a
construción cultural dunha nova identidade, e a paulatina substitución
identidades precedentes ou alternativas. Por suposto, para que tal construción
tivese éxito, eran necesarios algúns requisitos previos: entre eles, o traballo
por conta allea, o malestar provocado polas condicións laborais e salariais, a
desaparición das expectativas de ascenso social, e mesmo o temor a unha
deterioración da situación existente. Pero tamén foi necesario convencer a
categorías tan diversas como os xornaleiros do campo, os obreiros dos oficios
tradicionais, os mineiros e un reducido número de traballadores industriais de
que os riscos comúns eran máis relevantes que as peculiaridades de cada sector
produtivo.
La
formación de la clase obrera. Una creación cultural.
(1997). En La construcción social de la
historia. (2014) Manuel Pérez Ledesma.
Sem comentários:
Enviar um comentário