Que é a dependência?
Definimos como dependência
uma situação em que a economía de determinados países está condicionada pelo
desenvolvimento e a expansão de uma outra economía, à qual estão submetidas as
primeiras. A relação de interdependencia entre dois ou mais países, e entre
estes e o comercio mundial, toma a forma de dependencia quando algumas nações
(as dependentes) só podem fazê-lo como reflexo dessa expansão, a qual pode ter
um efeito negativo ou positivo sobre o seu desenvolvimento imediato”(Dos
Santos, 1968).
O conceito de dependencia
permite-nos ver a situação interna destes países como parte integrante da economía
mundial. De acordo com a tradição marxista, a teoría do imperialismo foi-se
desenvolvendo como um estudo do proceso de expansão dos centros imperialistas e
do seu dominio do mundo.
[…]
Quando se analisa o proceso
de constituição de uma economía mundial que integra as chamadas economías nacionais
num mercado mundial de mercadorías, capital e mesmo força de trabalho,
observa-se que as relações originadas por este mercado são desiguais porque o
desenvolvimento de algumas partes do sistema se produz à custa de outras
partes. As relações comerciais baseiam-se no controle monopolísitico do
mercado, o que conduz à transferencia do excedente dos países dependentes para
os países dominantes; as relações financeiras baseiam-se em empréstimos e
exportação de capital realizados pelos poderes dominantes, o que lhes permite
receber juros e beneficios incrementando-se desta maneira o seu excedente
nacional e reforçando-se o seu controle sobre as economías dos outros países.
Para os países dependentes, estas relações significa, uma exportação de
beneficios e juros que levam consigo parte do excedente gerado dentro das suas
fronteiras e lhes faz perder o controle dos seus recursos produtivos. Para
permitir estas relações desvantajosas, os países dependentes devem producir grandes
excedentes, não por medio da criação de um nível tecnológico mais alto, mas
explorando ao máximo a sua força de trabalho.
A estrutura da dependencia.
Theotonio Dos Santos (1969).
A crise do euro
Algúns argumentaron, nos primeiros anos da
crise, que esta reacción asimétrica das primas de risco foi debida ao mal
comportamento fiscal de certos Estados. Porén, se examinamos os países que
tiveron maiores aumentos na prima de risco —Grecia, Irlanda, Portugal, España e
Italia— semella claro que o problema non estivo nos déficits públicos
excesivos. De feito, antes de 2008, España e Irlanda tiveron superávits
fiscais. E España, como antes sinalei, chegou a ter unha débeda pública por
debaixo do 40% do PIB en 2007. Non hai base, polo tanto, para establecer unha
conexión xeral entre primas de risco e déficits públicos. Tan só no caso de
Grecia coinciden ambas variables.
Máis ben, semella que a clave está no tipo de
endebedamento dos países. Os países afectados tiñan en común unha balanza
comercial negativa a unha forte exposición ao crédito externo. Ao se
poderen financiar aos prezos de Alemaña, a burbulla ocasionou un aumento enorme
das importacións en Grecia, Portugal e España e, en menor medida, en Irlanda e
Italia. Alemaña, en cambio, entre os anos 2003 e 2007, tivo un superávit por
conta corrente por riba do 5% do PIB.
Non está de máis lembrar que, de acordo coa ortodoxia
económica imperante nos anos noventa, as balanzas comcerciais entre países que
formaban parte dunha unión monetaria eran irrelevantes para o funcionamento da
economía. Que España importara moito de Alemaña e Alemaña pouco de España era
algo tan anecdótico como que Extremadura importara moito de Cataluña e Cataluña
pouco de Extremadura. Carlos Solchaga expresou esta idea coa contundencia que o
caracterizou sempre; ao referirse aos cambios que ía producir o euro, escribiu:
“A única balanza de pagos relevante será a da Unión Europea fronte ao resto do
mundo. A balanza comercial de España será simplemente un atavismo para
mercantilistas, especie que, por sorprendente que pareza, aínda non se
extinguiu no noso país”.
Menos mal que os “mercantilistas” non se
extinguiron de todo. Hoxe sabemos que as balanzas comerciais dunha unión
monetaria imperfecta como a do euro son cruciais, pois xeran profundos
desequilibrios entre as partes que non poden ser corrixidos cos instrumentos
habituais das políticas económicas nacionais. Cando o crédito se conxela, como
sucedeu a partir de 2009, as consecuencias poden ser desastrosas para os países
con balanzas máis negativas, xa que ao non poder seguir financíando a débeda externa, a economía vese
obrigada a experimentar un axuste brusco e profundo. O resultado é moi parecido
ao de moitas outras crises en países en vías de desenvolvemento cuxas economías
están dolarizadas, só que neste caso ten lugar no continente máis desenvolvido
do mundo (na Unión Europea, en lugar de dolarizadas, as economías están “xermanizadas”).
La impotencia
democrática. Sobre la crisis política de España. Ignacio Sánchez Cuenca. 2014.
Sem comentários:
Enviar um comentário