Nega(c)tividades

"Somos los hijos de los obreros
que nunca pudisteis matar
somos los nietos de los que perdieron
la guerra civil

No somos nada"

No somos nada (La polla records, 1987)

Asistín a un recital de Chus Pato. E a poeta leu algo de Hordas da escritura (Xerais, 2008). Un extracto no que unha muller vinda de moi atrás no tempo —até o presente— era a mesma e moitas mulleres en distintas épocas e xeografías.
—A inestabilidade e o proteico da identidade, comentamos. (E lembreime da Testosterona de Chévere representada había só unhas semanas no Ensalle; e máis do día previo, no museo-panóptico de arte contemporánea. A exposición Living together. Estratexias para a convivencia incluía a unha artista de nome Lynette Yiadom-Boakye que presentaba un conxunto de retratos ao óleo dunha única muller negra imaxinaria despregando actitudes tan variadas que parecían moitas e distintas mulleres.
Falamos tamén de Antígona. E de Ismene. Sostiña a poeta que ela prefería a Ismene. Eu, un pouco obcecado, defendín a tan loada rebeldía de Antígona. Pato volveu pola irmá que, indo polos camiños, nómada e libre, non se rebelaba só contra Creonte senón que —agora o entendo— presentaba, co seu manterse á marxe, unha enmenda á totalidade das leis da polis e burlaba a morte. En Manuel Delgado lin a distinción entre polis e urbs; Antígona asume a orde lóxica e regrada da primeira, Ismene o caos anónimo e creativo da segunda.
Para Pato Ismene é a muller que camiña. Como a Comadre de Bath dos Contos de Canterbury, a muller intelixente que camiña. Like a rolling stone. A pedra que non colle musgo. Dicía Amelia Valcárcel que a historia da muller é a historia da loita contra a reclusión. Argumentaba a filósofa que só desde esta perspectiva se podía entender a figura do paseo. A muller inventou o paseo (do cal o shopping é a versión actualizada e banal) para evitar a reclusión.
—Pero e os sermóns sobre flexibilidade laboral, mobilidade espacial e abolición de todo ordenamento xurídico esclerotizador? Non fan parte da ideoloxía sistémica? —Fan. Máis con matices. O sistema quérenos móbiles pero conectados. Dispostos ao cambio pero identificados. Participativos pero cun perfil ben definido. Tanto no Facebook coma no DNI, previsibles —E a reclusión, a invisibilidade? Non seguen os invisibles a loitar pola visibilidade? —Seguen. Máis con matices. Que é senón máis revolucionario, loitar porque a muller ingrese na milicia para exercer o seu dereito á deserción ou loitar porque ingrese para acabar de ministra de defensa?
Pato confesou a súa maior arela: atopar a súa voz. Ser quen de ir e vir do logos ao animal (e viceversa) para vencer a linguaxe-heideggeriá-que-fala-por-nós. E eu pensei que tod@s —porque a sociedade do espectáculo tamén xera unha segunda linguaxe-que-fala-por-nós— queremos atopar a nosa voz.. Para evitarmos os enmarcados precociñados do que debemos pensar, do que debemos ser, do que debemos dicir. No mundo-media todos somos mulleres. Recluídas, invisibles, silenciadas: anónimas.
Na revista catalá Espai Blanc. Materiales para la subversión de la vida (Bellaterra, 2009) fálase do potencial revolucionario do anonimato. Nela leo o famoso Tiqqun —novo manifesto antiesencialista que non quere selo de arrecendos debordiano-toninegrino-agambianos e inmediatez punk— que andan a destripar en Corcubión:

«Volverémonos atopar como singularidades calquera. Isto é, non sobre a base dunha común pertenza, senón dunha común presenza. Esta é a nosa necesidade de comunismo. A necesidade de espazos de noite, onde poidamos reatoparnos máis alá dos nosos predicados.» [...] «Necesito devir anónima. Para estar presente. Canto máis anónima son, máis estou presente. Necesito zonas de indistinción para acceder ao Común. Para non recoñecerme xa no meu nome. Para non escoitar no meu nome senón a voz que o chama. Para facer consistir o como dos seres, non o que son, senón como son o que son. A súa forma-de-vida». [Como facer? (Tiqqun, 2001)]

Velaí a nosa voz. A voz dos zapatistas tras o pasamontañas. A voz dos sen voz. A afonía de séculos dos que encarnaron a negatividade. O negro, o indíxena, o homosexual, a muller, o obreiro. Pero diluídos. Tamén aquí, onde vivimos, a fala hiperconnotada do labrego que rexeita o señorito.
Segundo Walden Bello o campesiñado é a verdadeira clase universal. Ergo —engado eu— o idioma esculpido durante séculos polos campesiños galegos encarna entre nós o lugar universal da lingua prediluviana, paradisíaca. A célula de universalidade dos vellos galeguistas devén hoxe idioma a ser excluído.
Estranxeiros en todas partes, di o cartel de neon creado na nosa lingua polo colectivo Claire Fontaine para a expo do MARCO. Estranxeiros tamén na nosa patria. Porque o apartheid é tan universal coma a cocacola (e fillo dela). Sumémonos á nega(c)tividade.
Desa sensación compartida de exclusión ten que nacer o poder destituínte dos que non son Eu. Dos que, sen reivindicarse, son Nós.