2/26/2008

Política ficción

Alfred Hitchcock consideraba que o máis aburrido de crear un filme era a súa rodaxe. Despois do traballo creativo que supuña adaptar ou inventar o guión, gustaba de debuxar en papel a historia completa. Contan os seus achegados que era tal a súa mestría na arte do cinema que podía anticipar todos os detalles. Antes de rodar non só sabía onde se haberían de situar as cámaras, senón que tipo de lente empregaría en cada unha delas, como tomaría cada plano ou onde habería colocar os actores; para o inglés unha película considerábase rematada no momento en que estaba totalmente ideada, polo que o feito da rodaxe en si non era máis que unha actividade mecánica que evitaría con gusto. Os detractores do cinema hitchcokniano soen incidir en que foi precisamente a súa obsesión polo control a causante do acartonamento ou da teatralidade presentes nas súas películas –especialmente nas da última etapa onde o uso de decorados ou de imaxes superpostas resultaban xa un pouco extemporáneas–. Pola súa banda o director sempre se defendeu argumentando que cando facía cine non pretendía imitar a realidade senón contar historias imaxinarias, ficcións que entretivesen ao público e que, a poder ser, lle reportasen inxentes cantidades de cartos.
Onte deron na televisión o agardado debate electoral entre Zapatero e Rajoy. Despois de arduas negociacións por parte dos seus respectivos equipos asesores nas que se preveu absolutamente todo –dende a cor do plató, pasando polo tipo de planos, e incluso a relación exhaustiva dos temas a tratar– sucedeu o que sempre sucede cando se poñen demasiadas expectativas en algo: que decepciona. O debate resultou tan previsible, tan tedioso e tan teledirixido (nunca mellor dito) que o mellor que se pode dicir del era o que Hitchcock dicía das súas películas: todo parecía unha ficción que buscase rendibilidade.
Dicía Marshall MacLuhan que o medio é a mensaxe e nada mellor que esta frase podería definir o que vimos onte. Os líderes políticos non pretendían abraiarnos a base de contrapoñer argumentos en materia de dereitos sociais, expoñer iniciativas novidosas sobre política enerxética, abordar de vez o problema da estrutura do estado ou presentar políticas económicas que verdadeiramente mellorasen a calidade de vida dos espectadores; senón transformarnos –aos cidadáns– niso precisamente, en espectadores. A razón de ser do espectáculo ao que fomos convidados –dous líderes a monologar durante 90 minutos (o mesmo que dura un partido de fútbol)– é a redefinición do que debemos entender por “política” –é dicir, a creación dun novo significado para asociar a este significante–, polo que perder o tempo analizando cada un dos contidos é algo tan parvo coma confundir un iceberg co picouto de xeo que aboia no océano. Así, a nova política deixaría xa de ser a ferramenta a través da cal se resolven os problemas da polis sometendo ao referendo dos cidadáns alternativas diferenciadas, para se converter na interpretación rutineira de dúas sintonías similares empeñadas en parecer desafinadas.
Os haxiógrafos din que Hitchcock desprezaba os actores. Para o xenio británico, estes non eran máis que bonecos que manexaba a pracer. Malia isto, e malia que ninguén pode negar que James Stewart ou Cary Grant brillan nas súas películas por dereito propio, resultaría bastante absurdo gastar ríos de tinta para establecer de xeito unívoco se o Stewart da "Ventana indiscreta" é mellor que o Grant de “Con la muerte en los talones” ou se o Sean Connery de “Marnie la ladrona” é mellor que o Paul Newman de “Topaz”. MacLuhan diría que é a abouxante repetición da pregunta "Quen gañou o debate?" e non a pregunta en si o que hai que tomar en serio. Que é a existencia do bombardeo e non o material de que están feitas as bombas o que nos informa de que o inimigo ten a intención de atordarnos. Non hai onde escoller porque xa escolleron por nós. Quen interpela primeiro leva a vantaxe e quen se deixa interpelar estase a asignar, tanto se quere como se non, o papel de receptor inerte.
É unha mágoa que no debate gañara o bipartidismo e perdese a intelixencia, pois de darmos por bo que o crucial nunha película non son os actores, senón o número de espectadores que mantén pegados á butaca, debemos xulgar a de onte –ou iso din tódolos índices de audiencia– tan exitosa como calquera dos filmes que Hitchock rodou, moi ao seu pesar, na época de maior celebridade. Parabéns.

Sem comentários: