D´altri diluvi una colomba ascolto
Giuseppe Ungaretti
Hai máis de 4000 anos alguén escribiu unha epopea que ainda hoxe nos conmove: Trátase da historia dun rei semidivino chamado Gilgamesh e do seu amigo da alma Enkidu. Nela se relata como os heroes matan ao Touro das tempestades enviado pola deusa Innana tras ser rexeitada por Gilgamesh. Os deuses, encolerizados, deciden que Enkidu debe morrer. Gilgamesh, tomando consciencia da súa propia mortalidade, chora con desespero o falecemento do seu camarada igual que o faría Auden naquel seu poema de laio hiperbólico (de vello se sabe que a esaxeración das plañideiras axudaba na superación da dor) en que exixía apagar as estrelas, empacotar a lúa, desmantelar o sol, derramar o océano e varrer o bosque, pois despois da morte do seu amigo todo semellaba non servir para nada.
Gilgamesh, agora en solitario, visitará a Utnapishtim —antecedente de Noé, constructor dun barco, salvador dunha parella de cada especie, sobrevivinte a un grande diluvio, emisario dunha pomba— coa fin de que lle desvele o segredo da inmortalidade. Utnapishtim móstrase remiso, e só ao final lle confesa un segredo: No fondo do mar está a pranta que devolve a xuventude.
Gilgamesh atopará a pranta pero unha serpe —tamén aquí unha serpe— lla roubará, relegándoo para sempre á súa condición perecedeira.
Máis de 4000 anos despois, José Manuel Ciria —pódese ver a súa exposición no CC Caixanova— recrea a historia sumeria en lenzos de gran formato, mediante abstracións de trazo expresivo, xesto violento —pois violenta é toda xénese e o de Gilgamesh considérase o primeiro texto da humanidade— e luz tan intensa que acada unha tridimensionalidade impactante.
Hoxe, na época en que resulta pretencioso —e mesmo obxecto de burla— contar o mundo a través das grandes narracións, acudimos aos museos —lugares que a duras penas conseguen aillar, de entre os claxons dos coches e o rebulir dos asiduos ás rebaixas, un espazo para o sagrado— na procura da aura que Benjamin atribuiu aos obxectos e que Duchamp descubriu no mesmo espazo expositivo. O colapso típico do noso tempo faise ainda máis evidente, cando Piero Manzoni envasa e expón a súa propia merda baixo o título de “Merda de artista”, quebrando o carácter sagrado do espazo arquitectónico museístico e contribuindo a que o zafio, o vulgar, o brutalmente material lle segue os pés ao sublime ata deixalo e deixarnos baleiros e unidimensionais.
E porén, ainda hai epopeas que merecen ser relatadas, ser contextualizadas e ser inseridas nunha cadea de sentido. O ser humano segue viaxando coa fin de calmar as súas ansias. Ainda hai persoas que se botan ao mar como hai máis de 4000 anos, procurando non tanto a inmortalidade como a fuxida dunha mortandade á que se lle pode sentir de perto o fedor do bafo.
Hai uns días, un grupo de homes novos afogaron a escasos 20 metros da costa canaria despois de que o patrón os obrigase a desembarcar. A maioría dos integrantes deste patético Medusa non sabía nadar. Ainda que semelle ridículo, eu tamén os chorei coma Auden chorou polo seu amigo; por iso, igual que Utnapishtim, dende aquí tento contribuir, dentro das miñas posibilidades, a facelos inmortais. E indígnome non coa carraxe apolítica dun Voltaire maldecindo á natureza tralo terremoto de Lisboa. Indígnome cun sistema que se sinte cómodo enzoufándose en sangue. Indígnome apuntando (co dedo) a esa parte da humanidade que permite, podendo evitalas, que estas traxedias sen ensinanza, acontezan.
Gilgamesh, agora en solitario, visitará a Utnapishtim —antecedente de Noé, constructor dun barco, salvador dunha parella de cada especie, sobrevivinte a un grande diluvio, emisario dunha pomba— coa fin de que lle desvele o segredo da inmortalidade. Utnapishtim móstrase remiso, e só ao final lle confesa un segredo: No fondo do mar está a pranta que devolve a xuventude.
Gilgamesh atopará a pranta pero unha serpe —tamén aquí unha serpe— lla roubará, relegándoo para sempre á súa condición perecedeira.
Máis de 4000 anos despois, José Manuel Ciria —pódese ver a súa exposición no CC Caixanova— recrea a historia sumeria en lenzos de gran formato, mediante abstracións de trazo expresivo, xesto violento —pois violenta é toda xénese e o de Gilgamesh considérase o primeiro texto da humanidade— e luz tan intensa que acada unha tridimensionalidade impactante.
Hoxe, na época en que resulta pretencioso —e mesmo obxecto de burla— contar o mundo a través das grandes narracións, acudimos aos museos —lugares que a duras penas conseguen aillar, de entre os claxons dos coches e o rebulir dos asiduos ás rebaixas, un espazo para o sagrado— na procura da aura que Benjamin atribuiu aos obxectos e que Duchamp descubriu no mesmo espazo expositivo. O colapso típico do noso tempo faise ainda máis evidente, cando Piero Manzoni envasa e expón a súa propia merda baixo o título de “Merda de artista”, quebrando o carácter sagrado do espazo arquitectónico museístico e contribuindo a que o zafio, o vulgar, o brutalmente material lle segue os pés ao sublime ata deixalo e deixarnos baleiros e unidimensionais.
E porén, ainda hai epopeas que merecen ser relatadas, ser contextualizadas e ser inseridas nunha cadea de sentido. O ser humano segue viaxando coa fin de calmar as súas ansias. Ainda hai persoas que se botan ao mar como hai máis de 4000 anos, procurando non tanto a inmortalidade como a fuxida dunha mortandade á que se lle pode sentir de perto o fedor do bafo.
Hai uns días, un grupo de homes novos afogaron a escasos 20 metros da costa canaria despois de que o patrón os obrigase a desembarcar. A maioría dos integrantes deste patético Medusa non sabía nadar. Ainda que semelle ridículo, eu tamén os chorei coma Auden chorou polo seu amigo; por iso, igual que Utnapishtim, dende aquí tento contribuir, dentro das miñas posibilidades, a facelos inmortais. E indígnome non coa carraxe apolítica dun Voltaire maldecindo á natureza tralo terremoto de Lisboa. Indígnome cun sistema que se sinte cómodo enzoufándose en sangue. Indígnome apuntando (co dedo) a esa parte da humanidade que permite, podendo evitalas, que estas traxedias sen ensinanza, acontezan.
1 comentário:
É a mesma humanidade que paga por merda de artista ben empaquetada. Teño por ben certo que o emperador anda por aí en pelotas, pero moitos andan a explicarnos que non, que é que non entendemos, que leva un traxe moi bonito pero especial, que bla bla bla.
O de sempre.
Enviar um comentário