Lumpemburguesía

Este artigo foi publicado orixinalmente no portal Galiza Livre.

Lembrei estes días, co gallo de dous acontecementos da actualidade, a figura de Urbano Feijóo de Sotomayor, o "prohome" que, durante os anos 50 do século XIX —cando a prohibición do comercio de negros comezaba facer desa actividade un negocio arriscado e a emigración galega comezaba a ser un asunto de masas— tentou substituír, baixo o paraugas dunha misión patriótica (branquear a illa de Cuba), a trata de negros pola de galegos.

A primeira nova de actualidade é que o Concello de Barcelona retirará a estatua erixida na honra de Antonio López y López, negreiro barcelonés especialmente falto de escrúpulos. Tómase esa decisión nun contexto no que, a través dalgún traballo historiográfico recente —Lizbeth J. Chaviano Pérez e Martín Rodrigo y Alharilla (ed.): Negreros y esclavos. Barcelona y la esclavitud atlántica (siglos XVI-XIX), Icaria, 2017—, se discute sobre o papel do comercio de escravos na "acumulación primitiva" da burguesía catalana. 

A segunda nova ten que ver cun artigo en que Anxo Lugilde sinala como no famosamente censurado libro Fariña. Historia e indiscrecciones del narcotráfico en Galicia de Nacho Carretero, sae ben parado Mariano Rajoy  en comparación con outros prebostes da que, co tempo, constituirá a ala máis rexionalista do PP da era Fraga. Así, segundo ese libro, Rajoy, o máis madrileño de todos aqueles dirixentes populares, tentaría pór freo aos vencellos entre a daquela Alianza Popular e os capos do narcotráfico que acabarían transformándose en señores de negocios durante os anos oitenta e noventa do século XX. 

Se toda burguesía é, a pouco que se escarve, lumpenburguesía, este axioma semella tomar aínda máis verosimilitude canto máis periférico resulta o territorio onde se asenta esa burguesía. Así, Urbano Feijóo de Sotomayor, nun alarde de falta de escrúpulos non sobrepasado polo infame Antonio López, non dubidará en hiperexplotar aos seus propios paisanos transformándoos en escravos (como o "Imperio Inditex" iniciará a súa propia acumulación primitiva aplicando o esquema da maquila ás costureiras galegas).

De igual xeito, e en evolución coherente co pasadoescravista da burguesía coruñesa de orixe catalá (e non só), a emigración masiva de galegos e galegas cara a América no século XIX xerará todo un modelo económico do que se nutrirán as burguesías portuarias de Vigo e a Coruña; modelo económico que chegará ata o século XX onde as remesas dos emigrantes (agora tamén ao resto de Europa) constituírá un montante económico nada desprezable para a banca galaica.

Así, ser lumpenburguesía —escravista de galegos, fletador de buques cargados de man de obra barata, receptor de remesas de emigrantes, traficante de drogas ou xerente de maquila— é o camiño máis curto para ser burguesía nun país que, como demostran todas esas actividades, está ben encravado xeograficamente para xogar o xogo do capitalismo, pero pertence a un Estado, como demostra o plan europeo para o transporte de mercadorías por ferrocarril que segue, xeopoliticamente, sacrificando o seu cadrante noroccidental. Precisamente o que sacrificou da cabalo dos séculos XVIII e XIX —cando Galicia era demograficamente tan potente como Cataluña— para que crecese o triángulo político-económico que, segundo Vicens Vives, conformaba o téxtil catalán, a minería vasca e o cereal castelán.