A terrible matanza de varios debuxantes da revista satírica Charlie Hebdo, en París, volve desenterrar as teses de Samuel Huntington & Cia sobre o choque de civilizacións. Velaquí dous textos que escarvan un pouco sobre as implicacións inherentes a este xeito de analizar o conflito no capitalismo globalizado vixente.
«Esta estrutura
global, que articula e produce a cultura, a economía e o poder político xunto
cos seus coeficientes militares e demográficos, ten unha tendencia
institucionalizada a xerar imaxes transnacionais desproporcionadas, que na
actualidade están a reorientar o proceso do debate social internacional.
Tomemos para este caso o exemplo da aparición do “terrorismo” e o “fundamentalismo”,
dous termos clave durante os anos 80. Houbo unha época na cal apenas se podían
analizar (no espazo público proporcionado polo debate internacional)
conflitos políticos nos que se visen envoltos suníes e chiitas, kurdos e
iraquís, tamiles e cingaleses, ou sikhs e hindús sen ter finalmente que
recorrer ás categorías e imaxes do “terrorismo” e o “fundamentalismo”, procedentes integramente das preocupacións e centros intelectuais de núcleos metropolitanos
como Washington e Londres. Presentábanse como figuras pavorosas carentes de
contidos diferenciáis ou definicións, pero capaces de daren todo o poder moral
e aprobación a quen as utilizan, e reprobación moral e carácter criminal a quen
designan.
[…]
O medo e o terror
inducidos polas impoñentes imaxes do “terrorismo” e o “fundamentalismo” —aos
que poderiamos calificar de figuras de diaños estranxeiros creadas por unha
especie de imaxinería internacional ou transnacional— obriga ao individuo a
subordinarse ás normas dominantes do momento. Este feito é tan certo nas novas
sociedades poscoloniais coma en Occidente en xeral e nos EEUU en particular.
Así, opoñerse á irracionalidade e ao extremismo inherentes ao terrorismo e ao
fundamentalismo, significa tamén apoiar a moderación, a racionalidade e a
centralidade executiva dun carácter “occidental” vagamente definido (se a
definición non fose vaga, o carácter posuiría unicamente un ámbito local e patrioticamente
aceptado). A ironía reside en que lonxe de dotar ao carácter occidental da
seguridade e “normalidade” estable e confiada que asociamos co privilexio e a
rectitude, esta dinámica énche”nos” de virtuosa cólera e sentimentos
defensivos, que fan que acabemos vendo aos “outros” coma inimigos dispostos a
destruír a nosa civilización e forma de vida.»
Edward W. Said.
Cultura e imperialismo. 1996.
* * * * *
«En 1883, o mesmo
ano en que morreu Marx, publicouse en Austria un libro de Ludwig Gumplowicz
que, xa no título (Der Rassenkampf, A loita das razas), contrapúñase á tese da
loita de clases como clave de lectura da historia. Tres décadas antes de
Gumplowicz, en Francia, Arthur de Gobineau comezou a dar a imprenta o seu
Ensaio sobre a desigualdade das razas humanas, unha obra cuxo título tamén o
dicía todo. E no mesmo período de tempo, en Inglaterra argumentaba do mesmo
xeito Bejamin Disraeli, quen enunciou a tese de que a raza é a “clave da
historia”, “todo é raza e non hai outra verdade” e o que define e constitúe
unha raza “é unha soa cousa: o sangue”. Todo o ciclo histórico que vai do
descubrimento e a conquista de América até as guerras do opio e a ascensión
trunfal do imperio británico ilustraba dun modo exemplar o carácter decisivo do
factor racial. Só así se podía comprender que, malia o seu reducido número, os
conquistadores españois lograran trunfar en América e os ingleses na China.
O paradigma racial
ou etnolóxico-racial pode presentarse de forma máis suave e facer referencia en
primeiro lugar ao que, coa linguaxe dos nosos días, se chamaría “choque de
civilizacións”. Evidentemente, as civilizacións teñen unha existencia real e
non poden confundirse coas “razas”, pero cando, en vez de entendelas partindo
de situación e conflitos determinados historicamente, considéranse expresións
dun espírito ou alma eternas, córrese o risco do desliz naturalista.»
A loita de
clases. Unha historia política e filosófica. Domenico Losurdo. 2013.
Sem comentários:
Enviar um comentário