Antroidadas

Como un ten parte da ascendencia do Ribeiro tamén escoitou na familia historias sobre o antroido. A máis rechamante: aquela sucedida durante unhas pequenas representacións satíricas (chamábannas entremeses) nas que o desafío á autoridade fora tan agudo que un garda civil desenfundara a pistola e soltara algúns tiros ao aire para rematar de vez con aquel mundo posto do revés no que os labregos analfabetos rían —coa bula outorgada pola maldita institución popular do carnaval— a costa das forzas vivas; levando así á práctica o que Mikhail Baikhtin habería teorizar escribindo que o antroido consiste na "abolición provisional das relacións xerarquicas, privilexios, regras e tabúes". 

Seguro que por estar imbuído deste espírito o deputado de AGE, David Fernández Calviño, tivo a ocorrencia de facer escarnio, en sede parlamentar, da corrupción estrutural no seo do Partido Popular. Ocorrencia que, naturalmente, non fixo ningunha graza aos señores e señoras de dito partido e motivo polo cal David de Toén foi expulsado do sancta sanctorum da democracia por orde do vicepresidente do mesmo.

E porén, nisto dos antroidos e da función social que, en sentido amplo, cumpren as festas, hai outras interpretacións que retorcen un pouco máis as cousas. Así, di o antropólogo Manuel Delgado:

"As festas institúen unha especie de esquizofrenia social, na que a orde da comunidade que celebra imparte instrucións, a quen debe acatala, para que se encaren con ela. Esa é a clave da contradición que, a primeira vista, se percibe na dobre función da festa como mecanismo de control social e de subversión da orde (...) Un dispositivo cibernético a través do cal un determinado sistema de autoridade ponse el mesmo en crise, escenificando os seus propios contenciosos e figurando a súa falsa solución nunha catarse de liberdade e inhibición, os efectos da cal resultan ser absolutamente integradores e demostran unha virtude en derradeira instancia domesticadora."

Cando un repara un chisco neste carácter ambivalente da festa comprende moito mellor aquela frase coa que Tierno Galván conminaba aos novos, nos anos oitenta, a "se colocaren" (e de paso, como dicía o libro de Alba Rico e Fernández Liria, a "deixaren de pensar" na grande estafa que se estaba a perpetrar coa Transición). Desde aquela, podemos dicir que a política española —e a súa intrahistoria económica— foi, toda ela, unha grande festa da que agora estamos a ver como aboia, en forma de quebra económica total e de corrupción xeralizada, unha magnífica resaca de dimensións antolóxicas na que aínda cae, en cantidades industriais, o confeti co que a ministra Ana Mato disque celebraba os aniversarios dos seus fillos mentres, ao lonxe, en provincias, soan melancólicas as derradeiras notas —á moda de Nino Rota— do trombón de Baltar pai.

Mesmo esa idea anexa á festa que apunta Manuel Delgado consistente en se pór un mesmo en crise para atopar unha falsa solución está a ter as súas metástases (velaí o caso do vídeo sospeitosamente publicitario da xoven rebelde Beatriz Talegón) mentres seguimos agardando polo estourido final da gran festa autoinfrinxida que rexenere a podremia do réxime a base coroar a Felipe VI e limpar un pouco os patíns dos grandes partidos tal como xa está a aconsellar o sempre cómico diario El País (no que aínda reverberan as risas causadas pola foto de Chávez que en verdade era un señor mexicano que pasaba por alí). 

Se para Von Clausewitz a guerra era a política por outros medios, para o baile de máscaras que foi a política española das últimas décadas a festa era a política por outros medios. Neste desfile de disfraces contínuo no que o compadreo entre opcións políticas e entre estas e o mundo da empresa era o pan de cada día e no que tras a representación teatral do antagonismo nos parlamentos (a festa dos maniquíes) se deseñaban, compartindo mesa e mantel detrás dalgún biombo, as decisións demandadas polo "consenso" (de Washington ou de Berlín), a mera suxestión de que alguén puidese tomar en serio a idea de que un parlamento é o lugar no que se dirimen os diversos intereses enfrontados nunha sociedade antóllaselle, ao stablishment, pouco decoroso e susceptible de se converter nun motivo para desenfundar, como o garda civil no conto familiar, metralla argumental arredor da Dignidade da Institución (sempre con maiúsculas) e outras parvadas do estilo; obviando que a dignidade dun parlamento vén dada pola capacidade que este teña para deliberar e para buscar as solucións máis xustas á contínua concorrencia de intereses sociais diverxentes e non na capacidade que teñen os deputados para reificalo, ao modo dun mausoleo, mentres confraternizan na cafetería, intercambian palmadiñas no lombo e quedan para xogar ao padel como se ocupasen ese lugar en tanto que casta con intereses corporativos compartidos e non representando a posicións políticas, na maoría dos casos, irreconciliables.

Isto é, seguramente, o que menos graza fixo aos deputados do Partido Popular do momento baikhtinián de David Fernández. Sentou mal a negativa por parte deste e, en xeral, por parte do resto de deputados da AGE, a deixárense enlear na lóxica gremial, na política de amigotes e na festa rachada da "democracia" na que o rei vai nu. 

Xa que logo, e aínda que pareza paradoxal vendo as reivindicacións antroideiras do de Toén, no que toca ao affair do parlamento, aquel que facía chances arredor dos sobres cheos de euros que circulaban con tanta fluidez polas veas e arterias do Partido Popular estaba a ser, coas prerrogativas do bufón que nos dramas de Shakespeare é quen canta as verdades, o máis serio de todos.