Extractos pertencentes ao libro de Karl Polanyi A gran transformación. As orixes políticas e económicas do noso tempo.
O laissez-faire non tiña nada de natural; os mercados
libres non poderían xurdir xamais con só permitir que as cousas tomaran o seu
curso. Así como as manufacturas de algodón —a principal industria do libre
comercio— se crearon co auxilio dos aranceis protectores, os subsidios á
exportación e os subsidios indirectos aos salarios, o propio laissez-faire
foi imposto polo Estado. Os anos trinta e corenta [do século XIX] non presenciaron só unha
avalancha de leis que repelían as regulacións restrictivas, senón tamén un
incremento enorme das funcións administrativas do Estado, que agora estaba
sendo dotado dunha burocracia central capacitada para realizar as tarefas
fixadas polos defensores do liberalismo.
[...]
Os liberais económicos oporanse fortemente a esta concepción. Toda a súa filosofía social baséase na idea de que o laissez-faire foi un desenvolvemento natural, mentres que a subsecuente lexislación anti-laissez-faire foi o resultado dunha acción deliberada de quen se opuña aos principios liberais. Nestas duas interpretacións mutuamente excluíntes do dobre movemento está involucrada agora a verdade ou a falsidade da posición liberal.
[...]
Determinar cal destas dúas visións é a correcta constitúe se cadra o problema máis importante da historia social recente, xa que involucra nada menos que unha decisión sobre a pretensión do liberalismo económico de ser o principio de organización básico na sociedade.
[...]
O prestixio do liberalismo económico alcanzou a cúspide na década de 1920. Centos de millóns de persoas víranse aflixidas polo flaxelo da inflacción; clases sociais enteiras, nacións enteiras, foran expropiadas. A estabilización das moedas converteuse no punto focal do pensamento político de persoas e gobernos; a restauración do patrón ouro converteuse no obxectivo supremo de todo esforzo organizado no campo económico. Recoñeceuse que o pago dos préstamos externos e o retorno ás moedas estables eran as pedras de toque da racionalidade na política; e ningún sufrimento privado, ningunha infracción da soberanía, se consideraron sacrificios demasiado grandes para a recuperación da integridade monetaria. As privacións dos desempregados que perdían o seu traballo a causa da deflacción; a destitución dos empregados públicos despedidos sen indemnización; incluso a renuncia aos dereitos nacionais e a perda das liberdades constitucionais se consideraron un prezo xusto polo logro de orzamentos equilibrados e moedas sas, fundamentos do liberalismo económico.
[...]
Nos anos trinta puxéronse en dúbida os xuizos absolutos dos anos vinte. Despois de varios anos de restauración das moedas e dos orzamentos equilibrados, os dous países máis poderosos —Gran Bretaña e os Estados Unidos— atopábanse en dificultades, abandoaron o patrón ouro e comezaron a administrar as súas moedas. As débedas internacionais foron repudiadas a gran escala, e os máis ricos e respectables abandoaron as crenzas do liberalismo económico.
[...]
Este é agora, certamente, o derradeiro argumento do liberalismo económico. Os seus apoloxistas están repetindo en variacións interminables que o capitalismo entregaría os bens se non se tivesen aplicado as políticas defendidas polos seus críticos; que os responsables dos nosos males non son o sistema competitivo e o mercado autorregulado senón a interferencia con ese sistema e as intervencións realizadas nese mercado. E este argumento atopa apoio non só en innumerables infraccións recentes á liberdade económica senón tamén no feito indubidable de que o movemento tendente á difusión dos mercados autorregulados atopou, na segunda metade do século XIX, cunha persistente corrente contraria que obstruía o libre funcionamento de tal economía.
[...]
Os líderes liberais non se cansan xamais de repetir que a traxedia do século XIX derivou da incapacidade do home para manterse fiel á inspiración dos primeiros liberais; que a xenerosa iniciativa dos nosos devanceiros viuse frustrada polas pasións do nacionalismo e da guerra de clases, polos intereses creados e os monopolistas e, sobre todo, pola cegueira dos traballadores ante a beneficiencia final da liberade económica irrestricta para todos os intereses humanos, incluídos os seus. Afírmase que así se frustrou un gran avance intelectual e moral polas debilidades intelectuais e morais da masa da poboación; as forzas do egoísmo destruíron o que lograra o espírito da Ilustración. En resumo, esta é a defensa do liberal económico. Se non se lle refuta, continuará ocupando o primeiro plano da contenda dos argumentos.
Precisamente a controversia. Convense que o movemento liberal, que trataba de difundir o sistema de mercado, chocou cun movemento proteccionista que tendía á súa restricción; en efecto, tal suposto atópase detrás da nosa tese do dobre movemento. Pero mentres que nós afirmamos que o absurdo inherente á idea dun sistema de mercado autorregulado destruiría á sociedade, o liberal acusa aos elementos máis variados de destruír unha gran iniciativa. Incapaz de aducir probas en favor de tal esforzo concertado para frustrar o movemento liberal, refúxiase na hipótese practicamente irrefutable da acción encuberta. Este é o mito da conspiración antiliberal que nunha forma ou noutra é común a todas as interpretacións liberais dos eventos dos decenios de 1870 e 1880. De ordinario acredítase no ascenso do nacionalismo e o socialismo o carácter de axente principal dese cambio de escenario; as asociacións de fabricantes e os monopolistas, os intereses agrarios e os sindicatos, son os viláns da obra. Así pois, na súa forma máis espiritualizada a doutrina liberal é a hipótese da operación dalgunha lei dialéctica na sociedade moderna que frustra os esforzos da razón ilustrada, mentres que na súa versión máis cruda redúcese a un ataque contra a democracia política, como a suposta orixe fundamental do intervencionismo.
Os testemuños dos feitos contradín decisivamente a tese liberal. A conspiración antiliberal é pura invención. A gran diversidade das formas nas que apareceu a contracorrente "colectivista" non se debeu a ningunha preferencia polo socialismo ou o nacionalismo entre intereses concertados, senón exclusivamente ao maior alcance dos intereses sociais vitais afectados pola expansión do mecanismo de mercado.
[...]
Os liberais económicos oporanse fortemente a esta concepción. Toda a súa filosofía social baséase na idea de que o laissez-faire foi un desenvolvemento natural, mentres que a subsecuente lexislación anti-laissez-faire foi o resultado dunha acción deliberada de quen se opuña aos principios liberais. Nestas duas interpretacións mutuamente excluíntes do dobre movemento está involucrada agora a verdade ou a falsidade da posición liberal.
[...]
Determinar cal destas dúas visións é a correcta constitúe se cadra o problema máis importante da historia social recente, xa que involucra nada menos que unha decisión sobre a pretensión do liberalismo económico de ser o principio de organización básico na sociedade.
[...]
O prestixio do liberalismo económico alcanzou a cúspide na década de 1920. Centos de millóns de persoas víranse aflixidas polo flaxelo da inflacción; clases sociais enteiras, nacións enteiras, foran expropiadas. A estabilización das moedas converteuse no punto focal do pensamento político de persoas e gobernos; a restauración do patrón ouro converteuse no obxectivo supremo de todo esforzo organizado no campo económico. Recoñeceuse que o pago dos préstamos externos e o retorno ás moedas estables eran as pedras de toque da racionalidade na política; e ningún sufrimento privado, ningunha infracción da soberanía, se consideraron sacrificios demasiado grandes para a recuperación da integridade monetaria. As privacións dos desempregados que perdían o seu traballo a causa da deflacción; a destitución dos empregados públicos despedidos sen indemnización; incluso a renuncia aos dereitos nacionais e a perda das liberdades constitucionais se consideraron un prezo xusto polo logro de orzamentos equilibrados e moedas sas, fundamentos do liberalismo económico.
[...]
Nos anos trinta puxéronse en dúbida os xuizos absolutos dos anos vinte. Despois de varios anos de restauración das moedas e dos orzamentos equilibrados, os dous países máis poderosos —Gran Bretaña e os Estados Unidos— atopábanse en dificultades, abandoaron o patrón ouro e comezaron a administrar as súas moedas. As débedas internacionais foron repudiadas a gran escala, e os máis ricos e respectables abandoaron as crenzas do liberalismo económico.
[...]
Este é agora, certamente, o derradeiro argumento do liberalismo económico. Os seus apoloxistas están repetindo en variacións interminables que o capitalismo entregaría os bens se non se tivesen aplicado as políticas defendidas polos seus críticos; que os responsables dos nosos males non son o sistema competitivo e o mercado autorregulado senón a interferencia con ese sistema e as intervencións realizadas nese mercado. E este argumento atopa apoio non só en innumerables infraccións recentes á liberdade económica senón tamén no feito indubidable de que o movemento tendente á difusión dos mercados autorregulados atopou, na segunda metade do século XIX, cunha persistente corrente contraria que obstruía o libre funcionamento de tal economía.
[...]
Os líderes liberais non se cansan xamais de repetir que a traxedia do século XIX derivou da incapacidade do home para manterse fiel á inspiración dos primeiros liberais; que a xenerosa iniciativa dos nosos devanceiros viuse frustrada polas pasións do nacionalismo e da guerra de clases, polos intereses creados e os monopolistas e, sobre todo, pola cegueira dos traballadores ante a beneficiencia final da liberade económica irrestricta para todos os intereses humanos, incluídos os seus. Afírmase que así se frustrou un gran avance intelectual e moral polas debilidades intelectuais e morais da masa da poboación; as forzas do egoísmo destruíron o que lograra o espírito da Ilustración. En resumo, esta é a defensa do liberal económico. Se non se lle refuta, continuará ocupando o primeiro plano da contenda dos argumentos.
Precisamente a controversia. Convense que o movemento liberal, que trataba de difundir o sistema de mercado, chocou cun movemento proteccionista que tendía á súa restricción; en efecto, tal suposto atópase detrás da nosa tese do dobre movemento. Pero mentres que nós afirmamos que o absurdo inherente á idea dun sistema de mercado autorregulado destruiría á sociedade, o liberal acusa aos elementos máis variados de destruír unha gran iniciativa. Incapaz de aducir probas en favor de tal esforzo concertado para frustrar o movemento liberal, refúxiase na hipótese practicamente irrefutable da acción encuberta. Este é o mito da conspiración antiliberal que nunha forma ou noutra é común a todas as interpretacións liberais dos eventos dos decenios de 1870 e 1880. De ordinario acredítase no ascenso do nacionalismo e o socialismo o carácter de axente principal dese cambio de escenario; as asociacións de fabricantes e os monopolistas, os intereses agrarios e os sindicatos, son os viláns da obra. Así pois, na súa forma máis espiritualizada a doutrina liberal é a hipótese da operación dalgunha lei dialéctica na sociedade moderna que frustra os esforzos da razón ilustrada, mentres que na súa versión máis cruda redúcese a un ataque contra a democracia política, como a suposta orixe fundamental do intervencionismo.
Os testemuños dos feitos contradín decisivamente a tese liberal. A conspiración antiliberal é pura invención. A gran diversidade das formas nas que apareceu a contracorrente "colectivista" non se debeu a ningunha preferencia polo socialismo ou o nacionalismo entre intereses concertados, senón exclusivamente ao maior alcance dos intereses sociais vitais afectados pola expansión do mecanismo de mercado.
Sem comentários:
Enviar um comentário