As verdades do bufón

BUFÓN: Se pensaramos cos pés, non poderiamos ter frieiras no cerebro?

LEAR: Claro que si.

BUFÓN: Pois fica tranquilo, que tes ti ben abrigada a cabeza.

W. Shakespeare

Nas vellas cortes medievais só o bufón podía dicir a verdade ao rei en toda a súa crueza e no noso neofeudalismo pospolítico e high-tech semella que tamén só os bufóns son quen de chamar ás cousas polo nome.

Xapón

Un bufón agudo e enxeñoso coma Slavoj Zizek dá no cravo, sen pretendelo, se pomos este texto seu, escrito hai tempo e para outros propósitos, en relación co acontecido na central nuclear xaponesa de Fukushima:

"Retrocedendo a principios do século XVII, tras o establecemento do shogunato Tokugawa Xapón adoptou colectivamente a decisión singular de illarse das culturas extranxeiras e proseguir a súa propia vía de vida restrinxida e reprodución equilibrada, centrada no refinamento cultural, evitando unha expansión salvaxe. O periodo subseguinte, que durou ata mediados do século XIX, era realmente un soño aislacionista do que Xapón se viu cruelmente despertado polo comodoro Perry ao mando da flota estadounidense? E que pasa se o verdadeiro soño é que podemos proseguir indefinidamente o noso expansionismo, e se todos temos que repetir indefinidamente, mutatis mutandis, a decisión xaponesa, e decidir colectivamente intervir no noso desenvolvemento seudonatural para mudar a súa dirección? O máis tráxico é que a propia idea de tal decisión colectiva está actualmente desacreditada."

Trátase menos de certificar a insostibilidade das centrais nucleares, que é evidente desde o mesmo momento en que os riscos inherentes ao seu mantemento son, ou deberían de ser, inasumibles e, sobre todo, que non hai solución para os seus residuos, que de decatármonos da carreira ao abismo ao que nos conduce un sistema de vida baseado en consumos de enerxía desorbitados. Consistiría, en termos Lakoffianos, de deixar de falar segundo o marco do inimigo e comezar a falar desde o marco propio. Ignoro se o Xapón do XVII tomou a decisión de se illar co acordo colectivo que describe Zizek, pero si me parece unha metáfora pertinente para ilustrar a necesidade dun reprantexamento global dun xeito de reprodución social que converte a castástrofe en parte da vida cotiá.

Libia

O segundo bufón que me gustaría citar (en realidade son dous bufóns, por certo que moito menos graciosos que Zizek) trátase de Silvio Berlusconi e o seu socio de governo Umberto Bossi. Encerra certa lóxica que alguén que exerce de cínico de garda da política mundial sexa o único que fale honestamente agora que o resto da clase política abraza sen reparos o discurso do cinismo-humanitario. "Estou magoado por Gadafi", dixo Berlusconi, encarnando así a proba incómoda das amizades perigosas que os governos "democráticos" mantiñan co ditador, proba do delito, por certo, que certa esquerda contribuíu a borrar falando das supostas bondades do réxime de Gadafi (velaquí un marco alternativo que tampouco me convence). Outras das poucas verdades coma puños que se están a dicir estes días de forzados equilibrios semánticos e malabarismos imposibles por parte dos mandatarios e escribas do reino que padecemos foi expresada por alguén, Umberto Bossi, que tamén gosta de exercer de histrión o resto do ano:

"Francia quere quedar co petróleo libio que importamos, e nós, especialistas en tomar por aquel sitio, quedarémonos con millóns de inmigrantes".

Este é o miolo do asunto. E trátase outra vez dunha cuestión de marcos. Neste caso o marco que a Otan quere que empreguemos para analizar o caso Libia. Entrar a discutir se a guerra de Libia é máis xusta que a de Iraq (acaso non reprimía brutalmente Hussein ao seu povo? non masacrou aos kurdos?), ou se é preciso "axudar" (transixir no uso deste mesmo verbo ou doutros semellantes é xa aceptar a farsa) aos libios de Bengasí (non cumpren estes o mesmo papel que cumprían os kurdos en Iraq?) indo da man da Otan é un entretemento baladí que serve para se manter ocupado unha chea de tempo lendo os litros de tinta escritos en xornais de toda pelaxe mentres a lei da pura vontade de poder campa ás súas anchas.