Multiculturalism´s not dead

Angela Merkel primeiro e David Cameron onte mesmo, decretaron a fin do multiculturalismo. Como se fose verdade que algunha vez existiu unha época dourada de diálogo intercultural e de vontade de integración dos inimigrantes nas sociedades de acollida, os dous mandatarios das economías máis punteiras de Europa veñen de decretar a morte dun fenómeno que en realidade nunca existiu. Agora ben, si houbo outra cara do multiculturalismo que gozou dunha saúde excelente nos últimos anos. Aquela empeñada en fragmentar á sociedade en compartimentos estancos construídos a base de costumes idiosincrásicos e intraducibles, linguas bárbaras e inextricables e relixións fundamentalistas e incompatibles que imposibilitaban a comunicación e a asunción de calquera tipo de idea ou arela universal compartida. Esta obsesión pola catalogación culturalista resultou moi útil para disfrazar, ata mesmo conseguir facer esquecer que existía, a auténtica fenda irreductible que separa ás sociedades: a económica. Como xa escribín aquí, ao tempo que Merkel decretaba a morte do multiculturalismo, os árabes de Melilla sublevábanse contra a súa condición de cidadáns de segunda. Hoxe que esa sublevación se está a extender por todo o norte de África coma un regueiro de pólvora, un non pode deixar de pensar que a insistencia dos mandatarios occidentais en falar da morte do multiculturalismo parece agochar en si, en realidade, a intención de espallar a mensaxe contraria: que compre reavivar os medos culturais agora que os pobos árabes volven reclamar a súa independencia como nos tempos de Gamal Abdel Nasser. O multiculturalismo tipo Huntington creaba homes de palla (o fundamentalismo, o terrorismo, os odios tribais) máis facilmente batibles opóndolle o holograma da democracia e dos dereitos humanos occidentais. Este combate ficticio entre boas e malas culturas segue a rexer, entre os que hoxe din querer soterrar o multiculturalismo, cada vez que se nos propón facer excepcións coas demandas universais de liberdade e democracia exipcias ou tunecinas. Acaso non escoitamos multiculturalismo en estado puro cando Aznar "conmina" a non atender as proclamas dos miles de concentrados na praza Tahrir do Cairo por estarmos a tratar cun páis coma Exipto?
Paradoxalmente, canto máis turbias, máis cristalinas aparecen as augas do presente. Cunha orde mundial posta coas pernas para arriba, cando o caos parece pairar por todos os recantos do mundo, acontece que somos capaces de ordenar o que sucede con máis nitidez e con maior transparencia do que nunca. Desde a crise do 2007 ata o presente foi posible ver as entrañas da besta como había tempo que non se vían. A crise financeira recordounos a existencia do capitalismo; as intervencións do FMI en Grecia e Irlanda, a inexistencia da soberanía nacional; a recente auditoría de Merkel en Madrid, o auténtico papel dos distintos países no seo da UE; o xiro antisocial de ZP e a traición de UGT e CCOO, os límites do modelo social-liberal e do sindicalismo pactista; as revolucións no norte de África, a proba de que os valores republicanos de liberdade, igualdade e fraternidade poden ser verdadeiramente universais; a reacción de Occidente a estas revoltas, que capital e democracia, na hora da verdade, son dúas realidades totalmente incompatibles. Se como parece, agora estamos nunha desas "horas da verdade", a loita pola democracia é probable que sexa a principal loita á que se terán que dedicar os pobos todos do mundo (tamén aqueles que a daban por sentada) nos vindeiros tempos. Os que estarán en fronte tratando de impedir que a democracia triunfe son os que nos últimos corenta anos se dedicaron a manosear esa palabra (e outras como liberdade, modernización ou progreso) ata deixala irrecoñecible; os mesmos tamén que hoxe resucitan o racismo multiculturalista cada vez que o matan.