Weimar e nós (IV). As vítimas expiatorias

mentras cerraba a noite silenciosa
os seus loitos tristísimos
entorno da extranxeira na súa patria,
que, sin lar nin arrimo,
sentada na baranda contempraba
cal brilaban os lumes fuxitivos.

Rosalía de Castro. Follas novas (1880)

Entre os estereotipos aplicados máis recorrentemente aos xudeus durante o fermento do nazismo —se ben os nazis non fixeron máis que recoller unha imaxe deturpada moito tempo atrás— destacan catro: a animalidade ou subhumanidade dos xudeus, a súa endogamia ou o seu excesivo concentramento en si mesmos, a súa usura ou o seu amor patolóxico polos negocios e a súa deslealdade.
E sorprende, cando un pensa un pouco nos estereotipos empregados con máis frecuencia por España para describir aos que hoxe por hoxe representan algún tipo de ameaza á visión uniforme deste estado, que a cada unha das tres minorías culturais (pois se ben hai outros estereotipos atribuíbles aos habitantes doutras zonas estes non admiten unha lectura política tan clara) se lles poida asignar algún dos principais tópicos sobre o xudeu.
Así —tal como sentenciara o recente (e acriticamente) homenaxeado pola intelectualidade española, Mariano José de Larra («El gallego es un animal muy parecido al hombre, inventado para alivio del asno»), o galego —dos tres o máis desprezado— viría representar ao subhumano animalesco. O vasco encaixaría co ser endogámico. E o catalán, por suposto, sería vinculado coa avaricia calculadora. Formando os tres pobos, igualados pola mirada normalizadora española, un único conglomerado semántico caracterizado, en último caso, pola súa deslealdade.
Trataríase, xa que logo, de unir a este “outro interior” percibido polo imaxinario español como ambiguo, incomprensible e ubicuo (convén lembrar aquí a indefinición conxénita do galego, o abstruso do falar vasco —xa inmortalizado no Quixote— ou o talante sibilino do catalán) con aquel, igual de escorregadizo, “outro exterior” representado polo inmigrante. Pois se Von Hayek —un dos líderes espirituais da nova dereita— alertaba non por casualidade da existencia de socialistas en todos os partidos, os paranoicos centralistas españois non deixarán de atopar, nos seus momentos máis paroxísticos, nacionalistas periféricos por toda parte; do mesmo xeito que o cidadán globalizado occidental afánase por atopar, detrás de todo non-occidental, un perigoso fundamentalista á espreita.
Polo tanto, cando xa no século XV os Reis católicos combinaban a doma e castración de Galiza coa exclusión de xudeus e mouriscos, estaban a ensaiar o combate simultáneo contra o inimigo interno (a fin de contas os galegos eran cristiáns) e externo (a poboación doutras confesións) que sería reeditado por José María Aznar na lección impartida en Georgetown en setembro de 2004 ao vecellar nun mesmo discurso o terrorismo de ETA (para Aznar ETA é o trasunto, por graza da “teoría do contorno” de Mayor Oreja, de toda reivindicación periférica) coa pretensión de Al Queda de “reconquistar” Al Andalus; e que volvería retomar, no seo da comisión de investigación do 11-m, cando afirmou que os responsables do atentado de Atocha non estaban en desertos arredados senón en montañas próximas. Dábanos pistas Aznar, en definitiva, de até onde poden chegar —se as circunstancias lles son propicias— estes novos «conservadores revolucionarios» amantes, o mesmo que as hostes hitlerianas, das teorías conspiratorias máis extravagantes.
E é que ante as elevadísimas porcentaxes de paro que segundo todo indica imos padecer e tras termos asistido á formación dun goberno de concentración nacional en probas no País Vasco, non é descartable que, se o descontento social medrase demasiado, alguén tivese a tentación —ante calquera reivindicación considerada inoportuna— de matar dous paxaros dun tiro a base de discursos criminalizadores: o dos estranxeiros de fóra e o dos estranxeiros de dentro.
A sensación, p. e. verbo da cuestión idiomática, de que sendo nós as vítimas somos tratados coma verdugos e de que canto máis desexamos falar a lingua do país en todos os ámbitos máis veces nos sentimos estranxeiros na nosa patria, poderían ser os primeiros pasos nesa infausta dirección.