Extracto pertencente ao libro O Novo Vello Mundo, de Perry Anderson.
Polo tanto, que tipo de orde política está a tomar forma en Europa quince anos despois de Maastrich? Os pioneiros da integración europea —Monnet e outros espíritos afíns— imaxinaron a eventual creación dunha unión federal que se convertería un día no equivalente supranacional dos estados-nación dos que xurdira, ancorada nunha soberanía popular ampliada, baseada no sufraxio universal, cun executivo responsable ante unha asemblea lexislativa electa e cunha economía suxeita aos requisitos da responsabilidade social. Nunha palabra, unha democracia ampliada a escala semicontinental (só tiñan en mente á Europa occidental). Pero sempre existiu outra forma de entender a unificación europea, como un grupo de gobernos que poñen en común o seu poder para acadar certos fins —principalmente económicos— sen menoscabo da soberanía nacional entendida no sentido tradicional. Segundo esta concepción, trataríase máis ben de crear un novo marco institucional para levar a cabo unha variedade de transaccións específicas entre eles. De Gaulle foi un dos principais defensores desta visión; e Thatcher tamén. Entre a concepción federalista de Europa e a intergubernamental sempre existiu unha tensión que se prolongou até o presente.
Porén, a versión que xurdiu non se corresponde con ningunha delas. Desde o punto de vista constitucional, a UE é unha caricatura dunha federación democrática, xa que o seu Parlamento non ten poder de iniciativa, non está integrado por partidos de alcance europeo e nin siquera goza dun mínimo de credibilidade público por este organismo, senón que veu acompañado dun desinterese cada vez maior. (...)
O Parlamento Europeo é unha asemblea merovinxia. O amo do castelo é o Consello de Ministros, onde se toman as verdadeiras decisións lexislativas, encabezado polo Consello Europeo de xefes de Estado, que se reúnen cada tres meses. Porén, este sistema tampouco respecta a lóxica contraria á do federalismo, a dunha autoridade intergubernamental, xa que a Comisión —o executivo non electo da UE— é o único organismo que pode propor leis sobre as cales se delibera no Consello e, en teoría, no Parlamento. A violación da división de poderes constitucional por parte desta autoridade dual —unha burocracia que detenta o monopolio da iniciativa lexislativa— é flagrante. Ao lado deste executivo híbrido, ademais, atópase un poder xudicial independente, a Corte Europea, con potestade para fallar as resolucións que contraveñan as leis dos gobernos nacionais.
No centro deste labirinto hai unha zona escura onde se entrelazan as instancias lexislativas rivais do Consello e a Comisión, o elemento máis inescrutable da Unión. Trátase do nexo de comités "Coreper" de Bruxelas, onde os emisarios do Consello se reúnen a porta pechada cos funcionarios da Comisión. Este organismo xera unha avalancha de directivas legalmente vencellantes, que constitúen a principal produción da UE: perto de 100.000 páxinas até a data. Este é o punto onde se concentra todo aquilo que se pode resumir coa expresión —máis típica dunha oficina de contabilidade que dun foro aberto— "déficit democrático", una etiqueta que os propios funcionarios da UE condean de forma ritual. De feito, a trinidade integrada polo Consello, o Coreper e a Comisión non se caracteriza unicamente pola ausencia de democracia —que a hai—, senón pola atenuación de calquera tipo de política segundo a acepción convencional do termo. O efecto deste eixo é provocar curtocircuitos —sobre todo no nivel crucial do Coreper— nas asembleas lexislativas nacionais, que se enfrontan continuamente cun feixe de decisións que non puideron supervisar, e que non pode compensar unha explicación supranacional, dado que o Parlamento de Estrasburgo é un teatro de sombras. A farsa das consultas populares que se ignoran con regularidade non é máis que a expresión máis radical desta estrutura oligárquica que resume o resto. (...)
E que? Non escasean os apoloxistas dispostos a explicar que non só é un erro queixarse da falta de democracia, entendida nun sentido convencional, na Unión, senón que en realidade esta é a súa maior virtude. O razonamento habitual, tal como aparece formulado en publicacións como Prospect, é o seguinte. En esencia a UE encárgase de cuestións técnicas e administrativas —a competencia dos mercados, as especificacións dos produtos, a protección do consumidor e outras cuestións similares—, destinadas a cumprir o obxectivo do Tratado de Roma de garantizar a libre circulación de bens, persoas e capital, pois pensan con razón que o mellor é deixalos en mans dos expertos, fóra do alcance da incompetencia dos parlamentarios. Cos burócratas de Bruxelas sucede —tacitamente, en todo caso— o mesmo que coa policía, os bombeiros ou os funcionarios, que non se elixen, pero que gozan da confianza unánime da cidadanía. O déficit democrático é un mito, porque as cuestións que de verdade lles preocupan aos votantes —sobre todo os impostos e os servizos sociais, a verdadeira esencia da política— non dependen da Unión, senón que se seguen a decidir a escala nacional a través dos mecanismos electorais tradicionais. Mentres se siga respectando a división entre estes dous escenarios e os seus respectivos métodos de decisión, e consigamos librarnos dos exercicios de populismo demagóxico —é dicir, cando se deixe de consultar ás masas de problemas que non poden entender e que non deberían someterse xamais a votación—, a democracia permanecerá intacta, mellorará incluso. Se se pensa friamente, todo se fai coa mellor intención na mellor das Europas posibles.
Porén, a versión que xurdiu non se corresponde con ningunha delas. Desde o punto de vista constitucional, a UE é unha caricatura dunha federación democrática, xa que o seu Parlamento non ten poder de iniciativa, non está integrado por partidos de alcance europeo e nin siquera goza dun mínimo de credibilidade público por este organismo, senón que veu acompañado dun desinterese cada vez maior. (...)
O Parlamento Europeo é unha asemblea merovinxia. O amo do castelo é o Consello de Ministros, onde se toman as verdadeiras decisións lexislativas, encabezado polo Consello Europeo de xefes de Estado, que se reúnen cada tres meses. Porén, este sistema tampouco respecta a lóxica contraria á do federalismo, a dunha autoridade intergubernamental, xa que a Comisión —o executivo non electo da UE— é o único organismo que pode propor leis sobre as cales se delibera no Consello e, en teoría, no Parlamento. A violación da división de poderes constitucional por parte desta autoridade dual —unha burocracia que detenta o monopolio da iniciativa lexislativa— é flagrante. Ao lado deste executivo híbrido, ademais, atópase un poder xudicial independente, a Corte Europea, con potestade para fallar as resolucións que contraveñan as leis dos gobernos nacionais.
No centro deste labirinto hai unha zona escura onde se entrelazan as instancias lexislativas rivais do Consello e a Comisión, o elemento máis inescrutable da Unión. Trátase do nexo de comités "Coreper" de Bruxelas, onde os emisarios do Consello se reúnen a porta pechada cos funcionarios da Comisión. Este organismo xera unha avalancha de directivas legalmente vencellantes, que constitúen a principal produción da UE: perto de 100.000 páxinas até a data. Este é o punto onde se concentra todo aquilo que se pode resumir coa expresión —máis típica dunha oficina de contabilidade que dun foro aberto— "déficit democrático", una etiqueta que os propios funcionarios da UE condean de forma ritual. De feito, a trinidade integrada polo Consello, o Coreper e a Comisión non se caracteriza unicamente pola ausencia de democracia —que a hai—, senón pola atenuación de calquera tipo de política segundo a acepción convencional do termo. O efecto deste eixo é provocar curtocircuitos —sobre todo no nivel crucial do Coreper— nas asembleas lexislativas nacionais, que se enfrontan continuamente cun feixe de decisións que non puideron supervisar, e que non pode compensar unha explicación supranacional, dado que o Parlamento de Estrasburgo é un teatro de sombras. A farsa das consultas populares que se ignoran con regularidade non é máis que a expresión máis radical desta estrutura oligárquica que resume o resto. (...)
E que? Non escasean os apoloxistas dispostos a explicar que non só é un erro queixarse da falta de democracia, entendida nun sentido convencional, na Unión, senón que en realidade esta é a súa maior virtude. O razonamento habitual, tal como aparece formulado en publicacións como Prospect, é o seguinte. En esencia a UE encárgase de cuestións técnicas e administrativas —a competencia dos mercados, as especificacións dos produtos, a protección do consumidor e outras cuestións similares—, destinadas a cumprir o obxectivo do Tratado de Roma de garantizar a libre circulación de bens, persoas e capital, pois pensan con razón que o mellor é deixalos en mans dos expertos, fóra do alcance da incompetencia dos parlamentarios. Cos burócratas de Bruxelas sucede —tacitamente, en todo caso— o mesmo que coa policía, os bombeiros ou os funcionarios, que non se elixen, pero que gozan da confianza unánime da cidadanía. O déficit democrático é un mito, porque as cuestións que de verdade lles preocupan aos votantes —sobre todo os impostos e os servizos sociais, a verdadeira esencia da política— non dependen da Unión, senón que se seguen a decidir a escala nacional a través dos mecanismos electorais tradicionais. Mentres se siga respectando a división entre estes dous escenarios e os seus respectivos métodos de decisión, e consigamos librarnos dos exercicios de populismo demagóxico —é dicir, cando se deixe de consultar ás masas de problemas que non poden entender e que non deberían someterse xamais a votación—, a democracia permanecerá intacta, mellorará incluso. Se se pensa friamente, todo se fai coa mellor intención na mellor das Europas posibles.
Sem comentários:
Enviar um comentário