Ecoloxía, humanismo e aborto

Recordei, despois de ver a última campaña antiabortista da Igrexa, as palabras pronunciadas por Vaclav Klaus —actual presidente da República Checa e negacionista do cambio climático confeso— nunha presentación do seu libro Planeta azul (No verde) (Gota a gota Ediciones, 2008). «Do que hai que salvar ao mundo —aseguraba o amigo de Aznar— é dos ecoloxistas». Semella que os bispos, cun movemento axedrecístico, pretendesen atacar a golpe de marketing dúas frontes a un tempo. Por unha banda a denuncia do aborto. Pola outra a crítica implícita ao que xulgan excesos do proteccionismo ecolóxico.
Porén, hai no cristianismo unha característica que merece ser reivindicada: na relixión onde o Deus se fai home, o home —ser consciente con capacidade para o libre albedrío, isto é, para discernir o ben do mal (para crear unha idea do ben e do mal, diriamos os non crentes)— é portador dunha dignidade diferente á do resto das criaturas que poboan a creación. Concordo con este estatuto diferenciado do home (e da muller) e son o primeiro en denunciar certas variantes do ecoloxismo que, aproveitando o antihumanismo imperante no sistema económico actual (e. g. «Protexamos os elefantes keniatas pero sigamos explotando os keniatas»), encaixan sen friccións na lóxica do mercado até o punto de se converteren nun novo campo de negocios cheo de futuro (Al Gore encarnaría o espelido que mellor intuíu como sacar proveito desta corrente).
Agora ben, cómpre delimitar claramente que queremos dicir cando dicimos home. A campaña da Igrexa está baseada nunha manipulación fundamental. O que aparece canda o “lince-protexido-en-exceso” non é o obxecto do aborto. O que aparece, se cadra porque ninguén pode sentir empatía por un conxunto de células, é un neno xa nacido e formado. Para ser honesta, a campaña debería mostrar o minúsculo conglomerado orgánico que inicia a serie de pequenas fotografías da zona superior no mesmo plano en que se sitúa o felino, pero ademais, debería mostralo no seo dunha muller con rostro (non despersonalizada como na última das fotos pequenas) e corpo (pois o feto non crece na nada); unha muller, esta si, nacida, perfectamente formada, consciente, posuidora dun proxecto vital e responsable dos seus actos.
Curiosamente, o propio cristianismo —mediante o sacramento do bautismo— dá a benvida á comunidade de crentes ao bebé moito tempo despois de este ter nacido. O bautismo representaría o rito polo que a mera carne impura —e hai que lembrar que opinión ten o dualismo cristián da mera carne— se empapa, mediante a auga, de Cristo, isto é, do deus feito home. [«Porque aos que vos bautizaron en Cristo, vestíronvos de Cristo», Carta aos Gálatas de San Paulo 3:27]. Mediante o bautismo dáselle un nome á carne, é dicir, abandona esta o status de pura materia vivinte indiferenciada para se converter en individualidade, en portadora dunha identidade ante Deus. Así, atopariamos na propia concepción cristiá unha diferenciación entre a vida, entendida esta como simple materia, e a vida plena, entendida como transcendencia; algo semellante, ocórreseme, á noción política de cidadanía na antiga Grecia, onde só os que cumprían certas características eran dignos de tal título.
O paradoxal é que a mesma institución que sostén que un recén nado perfectamente formado non adquire o estatuto pleno de ser humano até bautizarse (neste sentido é pertinente Slavoj Zizek cando observa que o universalismo de San Paulo en lugar de significar a superación das diferencias entre xudeus e xentís en aras dunha única idea de humanidade, implica que só aquel que sacrifique a súa identidade anterior a favor do cristianismo pode ser chamado verdadeiramente humano), considera un asasinato extirpar do corpo dunha muller nacida e plenamente consciente un conxunto informe de células. Ao reducir a noción de ser humano a este conxunto de células, o que fai a Igrexa é sacralizar a pura vida, a mera carne, a materia, o que no home hai de simple animal. Xa que logo, a comparación entre a protección do feto e a protección do lince lonxe de ser indignante, como pretendía amosar a campaña da Igrexa é plenamente coherente: tanto nun caso coma no outro o que se protexe é a biodiversidade. Colíxese así que a Igrexa, prescindindo da súa tradición humanista, opta por afondar na súa tradición biopolítica (formaría parte desta tradición, por exemplo, a prohibición de os curas teren familia) para gobernar —administrar— os seres humanos en tanto que meros animais; isto é, con criterios ecolóxicos. E se de algo cómpre salvar o mundo non é do ecoloxismo anticapitalista, que tanto aborrece o ultraliberal Klaus, un pensamento que identifica o benestar do planeta co benestar das persoas, senón das biopolíticas ecolóxicas que institucións coma a Igrexa, entre outras, desexan aplicar aos seres humanos.